ترومبوز وریدهای عمقی(DVT):
بیماری است که در اثر تشکیل لخته خون در یک سیاهرگ (ورید) عمقی به وجود می آید.
-لخته ایجاد شده معمولا پشت ساق پا یا جلو ران را درگیرمی کند.
-اگر بخشی از این لخته(ترومبوز) از محل اولیه جدا شده و در مسیرخون وریدی حرکت کند، به این حالت آمبولی گفته می شود.اگر این آمبولی در سیستم عروقی ریه گیرکند منجر به حالت خطرناکی به نام آمبولی ریه می شود.
(برای مطالعه آمبولی ریه کلیک کنید)
میزان شیوع این بیماری 10 تا 20 درصد در بیماران با مشکلات طبی شایع و 20 تا 50 درصد در بیماران با سکته مغزی است و تا 80 درصد در بیماران ناخوش بحرانی است.
وسعت مشکل قابل تشخیص نبوده و به دلیل اینکه این ترومبوز یا لخته ها به طور بالینی مخفی هستند حدس زده می شود که 5 تا 10 درصد مرگ های بیمارستان نتیجه مستقیم آمبولی ریه هستند.
علت و عوامل خطر:
-ضربه
-جراحی(مخصوصا جراحی اورتوپدی یا جراحی شکم و سینه)
*انجام جراحی های طولانی مدت خطر تشکیل لخته را افزایش می دهد.
-سن:
هرچه سن بالاتر می رود پیدایش لخته در وریدهای پا بیشتر می شود.(سن بالای 65 سال)
-کاتتر ورید مرکزی
-کاتتر دسترسی وریدی در دیالیز
-صدمه موضعی ورید
-صدمه حرکت تکرار شونده
-استراحت در بستر طولانی و بی حرکتی
-چاقی
-سابقه وریدهای واریسی
-صدمه طناب نخاعی
-سرطان:سرطان ها به طور کلی موجب افزایش DVT می شوند به ویژه سرطان های دستگاه گوارش و سرطان های پانکراس، ریه، معده و پستان.
-مسافرت های طولانی و نشستن بیش از 4 ساعت
-مصرف قرص های ضدبارداری خوراکی((LD
-ارث و ژنتیک
-سیگار
-سابقه قبلی DVT
-مشکلات کلیوی
-التهابات عروقی
-اختلالات انعقادی: افزایش عوامل انعقادی خون به دلایل مختلف از جمله غلیظ بودن خون پیش می آید.
-جراحی قلب
-هورمون درمانی در دوران یائسگی (استروژن و پروژسترون)
-بارداری: علت آن افزایش هورمون های زنانه و شل شدن عضلات و دیواره عروق و نیز وجود جنین در لگن است که روی وریدهای لگن فشار وارد می کند و موجب توقف خون در وریدهای ساق پا می شود.
علایم و تشخیص:
علایم:
بسیاری از افراد با وجود ابتلا به DVT هیچگونه علامتی ندارند.
سایر علایم: اندام متورم، کشیده و دردناک در لمس است.
-با انسداد وریدهای عمقی،ادم و تورم اندام به دلیل مهار جریان خون رو به جلو وریدی ایجاد می شود. اختلاف اندازه را می توان مقایسه کرد.
-اندام مبتلا ممکن است نسبت به اندام سالم گرمتر باشد. وریدهای سطحی نیز برجسته تر دیده می شود.
-در ترومبوز و لخته در وریدهای سطحی درد و یا حساسیت به لمس، قرمزی و گرما در اندام مبتلا ایجاد می شود.
-خطر تکه تکه شدن و کنده شدن ترومبوز ورید سطحی و نهایتا آمبولی خیلی پایین است زیرا اغلب به طور خودبه خود حل می شوند. اما در مورد ترومبوز وریدهای عمقی یا DVT ممکن است اولین نشانه آمبولی ریه باشد.
تشخیص:
بررسی دقیق و سابقه بیماری هایی مانند: وریدهای واریسی، افزایش انعقاد پذیری، بیماری سرطان، بیماری قلبی-عروقی یا جراحی بزرگ اخیر، افراد چاق، سالمند ، زنان مصرف کننده قرص های ضدبارداری خوراکی پزشک را مشکوک به DVT می کند.
-معاینات بالینی و علایم مانند اختلاف اندازه ران، مچ پا، ساق پا و افزایش اندازه و درجه حرارت سطحی پا و..
-میزان تورم دو انتهاها، به وسیله اندازه گیری محیط اندام درگیر در سطوح مختلف صورت می گیرد و با اندام مقابل در همان سطوح مقایسه می گردد.
-اقدامات پاراکلینیک عبارتند از: تست خونی، سونوگرافی، ونوگرافی، MRI و CT اسکن برحسب شرایط بیمار و صلاحدید پزشک ممکن است درخواست شود.
Previous
Next
پیشگیری و درمان:
پیشگیری:
ترومبوز وریدی و DVT را به خصوص می توان در بیماران خطر بالای ابتلای شناسایی شد. پیشگیری کرد و اقدامات پیشگیری کننده را بدون تاخیر انجام داد:
-استفاده از جوراب های الاستیک (جوراب های واریسی) جهت جلوگیری و کاهش تورم (به خصوص افرادی که به صورت طولانی می ایستند)
-خارج شدن از تخت و داشتن تحرک در اسرع وقت پس از استراحت طولانی مدت در تخت از قبیل جراحی یا بیماری
-بالاتر قرار دادن اندام جهت جلوگیری از تورم
-مصرف داروهای توصیه شده توسط پزشک (داروهای ضد انعقادی) جهت پیشگیری از تشکیل لخته خون پس از بعضی از جراحی ها
-پرهیز از بی حرکتی و نشستن های طولانی مدت
-کاهش وزن در صورت چاقی
-اجتناب از مصرف سیگار
-انجام ورزش های اندام های تحتانی در صورتیکه مجبور به نشستن به مدت طولانی می باشد.(جمع و باز کردن انگشتان پا، انقباض عضله ساق پا)
-پرهیز از مصرف الکل
-استفاده از مایعات
-حرکت دادن پاها و پیاده روی کوتاه در مسافرت های طولانی با اتومبیل و هواپیما هر یک تا دو ساعت
درمان:
اهداف درمان ترومبوز ورید عمقی به پیشگیری از رشد و تکه تکه شدن ترومبوز یا لخته (خطر آمبولی) می باشد.
ترکیبی از درمان ضد انعقاد، به همراه درمان حل کننده لخته ممکن است باعث رفع انسداد ورید، حفظ تمامیت ورید و پیشگیری از سندرم بعد از ترومبوز ایجاد شده توسط خارج سازی به موقع لخته شود.
-درمان دارویی شامل: ضد انعقاد و حل کننده های لخته هستند.
-داروهای ضد انعقاد: داروهایی هستند که عموما به عنوان رقیق کننده خون شناخته می شوند ولی در واقع به جای رقیق کردن خون از بروز لخته جدید جلوگیری می کنند.مانند هپارین و وارفارین
*موارد منع مصرف ضدانعقادها:
خونریزی از سیستم های معده-روده-تناسلی-ادراری-تنفسی
اختلالات خونی خونریزی دهنده
ضربه شدید
مصرف الکل
جراحی اخیر چشم و طناب نخاعی یا مغز
بیماری شدید کبد
خونریزی اخیر مغزی-عروقی
عفونت
زخم های باز
شغل هایی که در معرض خطر صدمه هستند
زایمان اخیر
-برخلاف ضدانعقاد، درمان با حل کننده های لخته باعث حل شدن لخته ها در 50 درصد بیماران می شود.
-داروها، معمولا برای سه ماه ادامه دارد.
-جراحی ضروری DVT در صورت منع مصرف دارویی ،خطر شدید آمبولی ریه و… می شود. برداشتن لخته یک روش انتخابی است. این روش مکانیکی برداشتن لخته ممکن است با استفاده از کاتتر به همراه بالون یاسایر وسایل انجام شود. برخی از این چرخش ها باعث شکستن لخته می شود.
اقدامات:
عوارض مصرف داروهای ضد انعقاد و حل کننده لخته شامل: خونریزی، کاهش پلاکت و تداخلات دارویی است.
-محاسبه میزان مصرف دارو بر اساس وزن بیمار می باشد.
-هنگام استفاده از داروها، آزمون های دوره ای انعقاد و خون انجام می شود.
-جهت جلوگیری از عارضه خونریزی، آزمایش میکروسکوپی ادرار، جهت تعیین و کنترل خونریزی از کلیه ها انجام می گیرد.
-کبودی، خونریزی از بینی و لثه از علایم زودرس هستند.
-استفاده از مسواک نرم و نخ دندان های چرب
-استفاده از ماشین اصلاح الکتریکی بجای تیغ
-دقت در استفاده از چاقو و وسایل برنده
-پرهیز از مصرف الکل
-اجتناب از کارهای بالقوه خطرناک مثل ورزش های رزمی
-عدم استفاده از آسپرین و داروهای ضدانعقاد مثل بروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک در همراهی با وارفارین به صورت سرخود و بدون دستور پزشک
-به دلیل تداخلات ضدانعقاد خوراکی مثل وارفارین یا بسیاری از داروها، مصرف داروها، مکمل های گیاهی و مواد غذایی و پایش دقیق دارویی بسیار ضروری است.
-بالا بودن اندام مبتلا هنگام استراحت
-پوشیدن جوراب های الاستیک
-تجویز ضددرد توسط پزشک برای کنترل درد.
-استفاده از کمپرس گرم و مرطوب در اندام مبتلا به کاهش ناراحتی ناشی از DVT کمک می کند.
-قدم زدن از ایستادن و یا نشستن در مدت طولانی بهتر است.
-تمرینات در بستر از جمله به عقب خم کردن کف پا نیز پیشنهاد می شود.
-بیمار کارت شناسایی مربوط به دریافت ضد انعقاد و بیماری همراه باشد.
-به منظور بهبودی یکپارچگی پوست و حفظ تون عضلات و عروق بر دریافت مواد غذایی سرشار از پروتئین ، ترجیحا پروتئین های گیاهی و ویتامین ها تاکید می شود.
-پرهیز از مصرف غذاهای حاوی نمک، گوشت و لبنیات پرچرب، کره و شیره نارگیل
-اجتناب از سیگار، الکل، تنباکو، کافئین و غذای سنگین
-استفاده از غذاهای حاوی سدیم کم شامل: مرغ، ماهی، گوشت و برنج و سیب زمینی
-توجه به مصرف وعده های غذایی متعدد با حجم کم
-کنترل وزن در بیماران چاق
-استفاده از مایعات فراوان
-استفاده از میوه و سبزیجات تازه
نحوه استفاده از جوراب های الاستیکی:
جوراب های الاستیکی فشاری معمولا برای مبتلایان به نارسایی وریدی تجویز می شود.
-میزان فشار متوسط به شدت بیماری وریدی تعیین می گردد.
-جوراب های فشاری به گونه ای طراحی شده اند که صددرصد فشار را در قوزک به وجود آورده و فشار در ناحیه ران کم می شود.
-این جوراب ها ممکن است بالای زانو، بالای ران یا جوراب شلواری باشند.
-هنگام خارج کردن جوراب، پوست از نظر نشانه های تحریک ساق پا و از نظر حساسیت به لمس احتمالی معاینه شود.
-هرگونه تغییرات در پوست به لمس به پزشک مربوطه گزارش شود.
-جوراب باید بدون تاخوردگی و چروکیدگی باشد.
-هنگام خواب جوراب درآورده شود و قبل از برخاستن از بستر، پوشیده شود.
-گاه به بیمار توصیه می شود که جوراب ها حداقل دو بار در روز به مدت کوتاهی از پا خارج شود.
-پوشیدن جوراب در بیماران مبتلا به ادم گوده گذار ممنوع است. زیرا می تواند موجب تشدید ادم در زانو شود.
-قسمت بالایی جوراب لوله نشود.
-حتما به سایز جوراب دقت شود.و هر 6 ماه یکبار جوراب تعویض شود.
-هنگام پوشیدن جوراب پاها خم نشود.
-از کرم و پماد استفاده نشود.
-بعد از استفاده جوراب شسته و از نرم کننده استفاده نشود و بدون آبکشی جوراب جهت خشک شدن بین حوله قرار داده شود.
-برای خشک کردن جوراب از بخاری یا رادیاتور استفاده نشود.
منابع:
پرستاری داخلی و جراحی برونر – بلک
ترومبوز وریدهای عمقی دکتر عباس نعمتی
هیچ رازی برای موفقیت وجود ندارد. این نتیجه آمادگی ، کار سخت و یادگیری از شکست است.
اللهم العن الجبت و الطاغوت و بنتیهما
