دیالیز:
زمانی که کلیه ها قادر نباشند به طور طبیعی مواد دفعی را از بدن خارج کنند و تعادل الکترولیت ها و مایعات را حفظ نمایند، از درمان های جایگزین کلیوی استفاده می شود. این حالت می تواند خیلی سریع و یا در زمان های طولانی رخ دهد. نیاز به درمان جایگزین کلیوی می تواند به شکل حاد (کوتاه مدت) و یا مزمن(دراز مدت) صورت گیرد.درمان های جایگزین کلیوی شامل انواع دیالیز و پیوند کلیه است.
انواع دیالیز شامل همودیالیز، CRRT و دیالیز صفاقی می باشد.
در مواردی مانند افزایش سطح پتاسیم سرم ، افزایش مایعات یا ادم ریوی، اسیدوز، گیجی شدید ضرورت انجام دیالیز اورژانسی وجود دارد.
همچنین جهت خارج داروها و سموم یا فردی که به سایر درمان ها پاسخ نمی دهد؛ افزایش پتاسیم خون، افزایش کلسیم خون، پرفشاری خون نیز از دیالیز اورژانسی استفاده می شود.
-برای شروع دیالیز لازم است بیمار و خانواده وی در مورد عوارض بالقوه خطرناک همراه با دیالیز آگاهی یابند.
همودیالیز:
همودیالیز برای بیمارانی که مشکل حاد داشته و نیاز به درمان کوتاه مدت چند روز تا چند هفته دارند مورد استفاده قرار میگیرد.و بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که نیاز به درمان طولانی مدت یا دائمی دارند نیز از این روش می توان بهره برد.
-همودیالیز از مرگ پیشگیری می کند اما نمی تواند بیماری را درمان و عملکرد متابولیکی یا هورمونی کلیه را جبران نماید.
-بیماران تحت دیالیز متناوب، هفته ای 3 بار و به طور متوسط 4 الی 3 ساعت تحت درمان با دیالیز در مرکز سرپایی قرار می گیرند.
-اهداف همودیالیز شامل:
خارج کردن مواد سمی نیتروژن دار از خون و خارج کردن آب اضافی از بدن می باشد.
یک دیالیزرو(کلیه مصنوعی) که غشاء مصنوعی نیمه تراواست به عنوان کلیه، جایگزین مجاری و لوله های کلیه است.
مواد زائد و سموم توسط پدیده انتشار از درون خون به درون دستگاه هدایت می شوند. بدین صورت که حرکت آن ها در محلول دیالیز از منطقه ای با غلظت بالاتر به منطقه ای با غلظت پایین تر می باشد.
-تجویز هپارین جهت جلوگیری از انعقاد در چرخه دیالیزی لازم است.
-خون عاری از مواد زائد به بدن بازگردانده شده و اکثر مواد اضافی پس از پایان دیالیز خارج می شوند.
-دسترسی به سیستم عروقی بیمار باید برقرار گردد تا خون با سرعت 300 تا 800 سی سی در دقیقه از بدن خارج و پس از تصفیه شدن به بدن بازگردد که ای کار از طریق قرار دادن کاتتری در ورید تحت ترقوه ای یا رانی توسط پزشک صورت می گیرد.
عوارض:
اگر چه دیالیز طول عمر بیمار را افزایش می دهد، اما سبب تغییر روند طبیعی بیماری کلیوی نشده و نمی تواند کاملا جایگزین عملکرد کلیه شود.
عوارض شامل:
اختلال در متابولیسم چربی، نارسایی قلبی، بیماری کرونری قلبی، آنژین قلبی، سکته مغزی، نارسایی عروق محیطی، کم خونی، زخم های معده، کاهش فشارخون، اختلال در متابولسیم کلسیم، شکستگی استخوان ها، درد های عضلانی، آمبولی هوا و…
تدابیر پرستاری:
به طور مداوم در طی دیالیز بیمار مانیتور و حمایت می شود.
-بسیاری از داروها در زمان دیالیز از بدن خارج می شوند لذا لازم است دوزاژ و زمان مصرف داروها تنظیم شود.
-تمیز و مرطوب نگه داشتن پوست، استفاده از روغن های حمام، صابون ها، کرم ها و لوسیون های چرب موجب کاهش خارش و احساس راحتی بیمار می شود.
-کنترل دقیق سطح دارویی باید صورت گیرد تا سطح خونی داروها به سطح نرسد
-بیمار باید بداند زمان مصرف یا عدم مصرف دارو چه موقع است.
-رعایت رژیم غذایی از جمله عوامل مهم برای بیماران دیالیزی است.
محدودیت در مصرف پروتئین ، محدودیت در مصرف مایعات، محدودیت در مصرف سدیم و پتاسیم رعایت شود.
-تعیین رژیم غذایی مناسب توسط پزشک انجام شود.
-بیمار دیالیز دچار بسیاری از مشکلات روانی مانند:افسردگی، نگرانی و مشکلات جنسی و….. می باشد. لذا حمایت روانی-اجتماعی خانواده و مشاوره و صحبت کردن با روان پزشک برای دفع احساس نگرانی، افسردگی، ناامیدی و خودکشی و…
-آگاهی بیمار از اهمیت دیالیز و لزوم مراجعه مرتب.
-آگاهی بیمار درباره نحوه عملکرد کلیه، بیماری خود، دیالیز، عوارض و مراقبت ها
-بیمار جهت کنترل و بررسی از نظر بازبودن و علایم و نشانه های عفونت عروق خونی را بداند
-برای پیشگیری از خراشیدگی ناخن ها کوتاه شوند.
-شناسایی منابع حمایتی
-بیمار زمان و تاریخ پیگیری های پزشکی و آزمایشات را بداند
-از اندام دارای لوله، جهت اندازه گیری فشارخون استفاده نشود.
-به بیماران توصیه می شود که روزانه یا 3-4 نوبت در هفته در حین استحمام از محل لوله نازک خود مراقبت و کنترل نماید.
-قسمت خروجی لوله نباید در آب فرو برده شود.
-ضربه و کشش به آن وارد نشود.
-بهترین روش تمیز کردن استفاده از آب و صابون است.
-بیمار می تواند از یک گاز یا پارچه تمیز برای پوشش قسمت خارجی لوله استفاده نماید.
Previous
Next
درمان های جایگزین کلیوی مداوم CRRT :
CCRT ممکن است در مواردی مثل بیماری نارسایی حاد و یا مزمن کلیه که به علت ناپایداری و ضعیت شان نمی توان از روش دیالیز خونی برای آن ها استفاده نمود، افزایش تجمع مایع به دلیل کاهش برون ده ادرار، نارسایی کلیه، در بیمارانی که کلیه آن ها توانایی لازم جهت رفع نیازهای حاد متابولیک یا تغذیه ای را ندارند مورد استفاده قرار می گیرد.
CCRT نیازی به دستگاه دیالیز و پرسنل مجرب ندارد.
این روش شبیه دیالیز خونی است به طوری که نیازمند دسترسی به گردش خون و عبور خون از یک فیلتر مصنوعی می باشند.
دیالیز صفاقی:
هدف:
برداشت مواد سمی و مواد زائد متابولیکی و برقراری مجدد تعادل آب و الکترولیت می باشد.
دیالیز صفاقی احتمالا درمان انتخابی آن دسته از بیمارانی است که دچار نارسایی کلیوی بوده که توانایی یا تمایل به انجام دیالیز خونی را ندارند. بنابراین بیماران دیابتی ، بیمارانی که مشکلات قلبی-عروقی داشته، بسیاری از بیماران مسن و افرادی که در معرض خطر اثرات جانبی هپارین هستند کاندید دیالیز صفاقی می باشند.
در دیالیز صفاقی، پرده صفاقی که پوشاننده اندام های شکمی و تشکیل دهنده دیواره شکمی است به عنوان یک غشاء نیمه تراوا عمل می کند.
محلول استریل دیالیزی از طریق لوله نازک شکمی به تناوب به حفره صفاق وارد می شود و از مواد زائد به وسیله انتشار و اسمز از پرده صفاقی عبور می کند.
آماده سازی بیمار و خانواده برای انجام دیالیز صفاقی به عواملی چون وضعیت جسمی و روانی بیمار، سطح هوشیاری، سابقه دیالیز قبلی و آشنایی از شیوه انجام دیالیز بستگی دارد.
-لوله نازک اغلب در سمت غیر غالب قرار داده می شود که بیمار به راحتی بتواند به اتصالات لوله دسترسی داشته باشد.
-بیمار قبل از لوله گذاری باید مثانه خود را تخلیه کند.
-برای پیشگیری از لخته شدن خون، هپارین تجویز می شود.
-آنتی بیوتیک جهت پیشگیری از عفونت تجویز می شود.
-پیش از ورود محلول دیالیز به بدن، محلول تا سطح درجه حرارت بدن گرم می شود تا از ناراحتی و دردهای شکمی بیمار پیشگیری شود.
-استفاده از روش هایی از جمله فرو بردن کیسه محلول در آب گرم و استفاده از حرارت مایکروویو برای گرم کردن محلول توصیه نمی شود.
-محلول دیالیز به کمک نیروی جاذبه به محوطه صفاق وارد می شود.برای ورود 2 تا 3 لیتر مایع حدود 5تا 10 دقیقه وقت لازم است. پس از پایان زمان ماندگاری محلول، نوبت به تخلیه می رسد. به این صورت که گیر لوله باز شده و با کمک نیروی جاذبه ، مایع خارج می شود و مایع خروجی بی رنگ و کم رنگ است و نباید کدر باشد. مایع خونی در مبادلات اولیه دیده می شود اما نباید بعدها دیده شود.
عوارض:
1.عفونت صفاق: از شایع ترین و خطرناک ترین عوارض دیالیز صفاقی است که اولین علامت شامل کدر شدن محلول، درد منتشر شکمی و حساسیت برگشتی که درمان از طریق آنتی بیوتیک مناسب توسط پزشک انجام می گیرد.(10 تا 14 روز)
2.نشتی
3.خونریزی
4.افزایش چربی خون
5.فتق
تدابیر پرستاری:
بیمار ممکن است دچار تغییر تصور از خود ناشی از لوله شکمی، لوله ها و کیسه شود.
-اندازه دور کمر افزایش می یابد که در انتخاب لباس تاثیر گذاشته و ممکن است بیمار احساس چاقی نماید.
-ممکن است بیمار دچار تغییر عملکرد جنسی شود که ناشی از اثر روانی لوله می باشد. اگر چه این مشکلات به مرور حل می شوند ولی گاه نیاز به مشاوره صحبت کردن با روانپزشک وجود دارد.
-بیمار نسبت به بیماری، عملکرد کلیه، دیالیز، عوارض و مراقبت ها و… آموزش ببیند.
-حمایت روحی-روانی خانواده بسیار مهم و ضروری است.
-رژیم غذایی پر پوتئین و تعادل غذایی برای بیمار توصیه می شود.
-توصیه به مصرف فیبر اضافی جهت جلوگیری از یبوست
-جهت پیشگیری از چاقی، باید میزان کربوهیدرات دریافتی محدود شود.
-معمولا نیاز به محدود کردن سدیم، پتاسیم و مایعات نیست.
-بیمار اهمیت درمان، پیگیری و مراجعات منظم را بداند.
-نام و مقدار، عوارض جانبی و دفعات مصرف داروها را بداند.
-مراقبت از کاتتر و بررسی علایم عفونت را بیمار آگاهی داشته باشد.
-به بیماران توصیه می شود که روزانه یا 3 تا 4 مرحله در هفته حین استحمام از محل لوله نازک خود مراقبت و کنترل نمایند.
-تمیز و مرطوب نگه داشتن پوست، استفاده از روغن حمام، صابون ها و کرم ها و لوسیون های چرب موجب کاهش خارش و احساس راحتی بیمار می شود.
-برای پیشگیری از خراشیدگی پوست ، ناخن ها کوتاه نگه داشته شوند.
-قسمت خروجی لوله نباید در آب فرو برده شود.
-بهترین روش تمیز کردن استفاده از آب و صابون است.
-از وارد آوردن کشش و ضربه به لوله باید خودداری شود.
-بیمار می تواند از یک گاز یا گارچه تمیز برای پوشش قسمت خروجی لوله استفاده نماید:
منابع:
پرستاری داخلی و جراحی برونر سودارث
پرستاری داخلی و جراحی بلک
اللهم العن الجبت و الطاغوت و بنتیهما
