سل:
سل يك بيماري عفوني است كه بافت ريه را مبتلا مي نمايد . همچنين اين بيماري مي تواند به ساير قسمت هاي بدن شامل پرده هاي مغزي، كليه،استخوان و كره هاي لنفاوي انتقال يابد.
-عامل اصلي عفونت، مايكوباكتريوم توبركلوزيس است.
-سل يك مشكل جهاني است كه با سوء تغذيه و فقر، ازدحام جمعيت، سكونت غيراستاندارد و مراقبت هاي بهداشتي ناكافي در ارتباط است.
-سل كماكان به عنوان علت اصلي مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني در جهان باقي مانده است.
انتقال:
-سل از فردي به فرد ديگر توسط انتقال از راه هوا منتشر مي شود.
-مهمترين منبع عفونت، يك بيمار مبتلا به سل ريوي است. فرد مبتلا به عفونت، قطرات تنفسي را از طريق صحبت كردن ،سرفه، عطسه، خنده يا آواز خواندن رها مي كند.
-قطرات بزرگتر رسوب مي كنند ولي قطرات ريزتر در هوا پراكنده شده و توسط فرد مستعد تنفس مي شود.
-تابش نور مستقيم خورشيد ،باكتري را در عرض 5 دقيقه مي كشد.اما اين ارگانيسم مي تواند به مدت ها در تاريكي زنده بماند.
-سل از طريق غذا،آب و تزريق خون يا نيش حشرات و تماس جنسي انتقال نمي يابد.
عوامل خطر:
-تماس نزديك با فرد مبتلا به سل فعال
-وضعيت هاي نقص سيستم ايمني(مانند HIV و پيوند اعضا، درمان طولاني با كورتون)
-اعتياد به مواد مخدر
-افراد با رعايت ناكافي بهداشت( افراد بي خانمان ،فقيرو….)
-مهاجرت به كشورهايي كه در آن شيوع سل بالاست.(آسياي جنوب شرقي، آفريقا، آمريكاي لاتين)
-مقيم بودن در بعضي از موسسات(مانند مراكز مراقبت طولاني، بيمارستان هاي رواني و زندان ها)
-زندگي در مناطق پرجمعيت و خانه هاي غير استاندارد.
-پرسنل درماني
علايم:
علايم:
-علايم و شنانه هاي سل نامحسوس هستند.بيشتر بيماران تب خفيف، تعريق شبانه، خستگي، كاهش وزن، سرفه اي كه حداقل 3 هفته يا بيشتر طول كشيده شود و تنگي نفس
-سرفه ممكن است بدون خلط ويا همراه با خلط باشد.خلط خوني ممكن است ايجاد شود.
-در بيماران مسن معمولا علايم كمتر از افراد جوان تظاهر مي كند.
-بيماري خارج ريوي در بيشتر از 16 درصد موارد بروز مي كند.
-علايم سل خارج ريوي بستگي به عضو مبتلا دارد. مثلا بزرگ شدن و خروج چرك از گره هاي لنفاوي سلي يا سردرد و تب و سفتي گردن در مننژيت سلي يا نازايي در سل اعضاي تناسلي و…
-بيماري كه دچار سل شده، تا 2 هفته از شروع ،زمان خطر سرايت دارد. بعد از آن براي اطرافيان بي خطر است.
Previous
Next
تشخيص:
1.در فرد مشكوك به سل ، سه نوبت آزمايش خلط انجام مي شود.
-بهتر است كه سه نمونه خلط به شكل سه نمونه خلط صبحگاهي در سه روز متفاوت جمع آوري شود.
-از تحويل ترشحات بيني يا بزاق كه نمونه هاي نامناسب هستند پرهيز شود.
-قبل از تهيه نمونه :
*نظافت و شستشو دهان با آب رفتن به فضاي باز مثلا حياط و دور از افراد ديگر
*تنفس عميق سه بار پشت سرهم
*بعد از سومين تنفس عميق، سرفه محكم و سعي در خارج كردن خلط از عمق ريه
*خروج خلط به اندازه يك قاشق مربا خوري داخل ظرف
*ماندن در فضاي باز تا زماني كه سرفه متوقف شود.
2.تست پوستي توبركلين:
-در اين آزمايش ماده اي به نام توبركلين داخل جلد بازو تزريق مي شود.( از بانداژکردن و چرب نمودن محل تزريق خودداري شود
-در صورت خارش يك قطعه يخ يا دستمال سرد روي آن قرار داده شود
-از خراشيدن يا ايجاد هرگونه تغيير رنگ در محل تزريق خودداري شود) و تست 48 تا 72 ساعت بعد از تزريق خوانده مي شود. و بسته به بروز واكنش مانند سختي، قرمزي(اندازه آن) تفسير مي شود.
-تست مثبت ضرورتا به معني وجود بيماري نیست و تست منفي سل را 100 درصد رد نمي كند.
3.عكس برداري از قفسه سينه
4.تست خوني(تست طلايي سل)
5.CT اسكن و MRI
6.كشت خلط:
نتيجه آزمايش 2 تا 8 هفته بعد معلوم مي گردد و نياز به مركز مجهز دارد.
درمان:
-سل ريه به طور اوليه با داروهاي ضد سل طي مدت 6 تا 12 ماه درمان مي شود.
-درمان طولاني مدت براي اطمينان از ريشه كني باكتري و پيشگيري از عود مجدد ضروري است.
-مسئله جهاني در مورد درمان سل، تداوم و افزايش مقاومت مايكوباكتريوم توبركلوزيس به داورهاي ضد سل است.
-افزايش شيوع مقاومت، نشان دهنده نياز به مصرف چند داروي همزمان است. مانند: ريفامپين ،اتامبول و ايزوتيازيدو…
-همه داورها يكبار در روز به صورت خوراكي تجويز مي شوند.(براي 8 هفته)
-ادامه درمان دوره 4 تا 7 ماهه دارد.
-درمان پيشگيرانه در بيماران در معرض خطر سل استفاده مي شود و اين افراد شامل:
1.افرادی که بيمار مبتلا به سل فعال در منزل دارند.
2.HIV مثبت
3.بيماران داراي ضايعات در عكس قفسه سينه كه نشان دهنده سل قديمي است.
4.معتادين
5.بيماري زمينه اي پرخطر باتست پوستي توبركلين با سفتي 10 ميلي متر يا بيشتر.
-درمان پيشگيرانه شامل مصرف روزانه داور به مدت 6 تا 12 ماه مي باشد.
-سطوح آنزيم هاي كبدي، نيتروژن اوره خون، كراتنين بايد ماهانه بررسي شود.
-مجاري تنفسي از ترشحات تخليه شود.
-افزايش مصرف مايعات باعث بهبود مايع رساني كل بدن شده و خلط آور موثری است.
-بيمار بايد در مورد ضرورت مصرف داروهاو تكميل دوره درمان آگاهي داشته باشد و بداند مصرف داروها مهم ترين وسيله پيشگيري از انتقال بيماري به ديگران است.
-داروها بايد با معده خالي و يا حداقل يك ساعت قبل از غذا مصرف شوند.
-بيماراني كه ايزوتيازيد دريافت مي كنند از مصرف غذاهاي تيرامين و هيستامين مانند: تن ماهي ، پنير كهنه، الكل، سس سويا، مواد حاوي خمير ترش اجتناب كند.
-ريفامپين مي تواند متابولسيم ساير داروها را تغيير دهد و از تاثير آن ها بكاهد. شامل : وارفارين، كورتون ها، ضد ديابت خوراكي، تئوفينامين و ….
-مصرف ريفامپين مي تواند باعث تغيير رنگ لنزهاي تماسي شود.
-برنامه غذايي به دفعات زياد و حجم كم و استفاده از مكمل هاي غذايي توجه مي شود.
پيشگيري:
-واكسيناسيون BCG بهترين راه پيشگيري از سل در دنياست. اين واكسن در بدو تولد و در 6 سالگي براي كودكان تلقيح مي شود.
-رعايت بهداشت دهان، پوشاندن دهان و بيني حين سرفه و عطسه
-دفع صحيح دستمال ها و شستن دست ها
-عدم تماس با افراد مشكوك به عفونت هاي تنفسي
منابع:
راهنماي كشوري مبارزه باسل
جزوه سل سازمان نظام پرستاري
هیچ رازی برای موفقیت وجود ندارد. این نتیجه آمادگی ، کار سخت و یادگیری از شکست است.
اللهم العن الجبت و الطاغوت و بنتیهما
