سنگ کلیه:
سنگ های ادراری سنگ هایی هستند که در دستگاه تولید و دفع ادرار تولید می شوند و ته نشین شدن مواد کریستالی نظیر اگزالات کلسیم ، فسفات کلسیم و اسیداوریک به وجود می آیند.این مواد در حالت عادی از ادرار دفع می شوند.
این سنگ ها در هر قسمتی از سیستم ادراری تشکیل می شوند ولی شایع ترین محل شکل گیری آنها کلیه هاست. اغلب بیماران در سال های دهه دوم و سوم زندگی هستند و حداکثر شیوع سنی بروز سنگهای کلیه حدود 28 سالگی است.
علت:
دلیل تشکیل سنگ ها به وضوح مشخص نشده است .
سنگ ها زمانی در دستگاه ادراری تشکیل می شوند که غلظت ادراری مواد اگزالات کلسیم ، فسفات کلسیم و اسید اوریک افزایش یابد.
عواملی مانند کاهش دریافت روزانه مایعات ، عفونت ، بی تحرکی، استیائی ادراری (خودداری از دفع ادرار طی ساعات طولانی ) ، افزایش کلسیم خون( به علت پرکاری تیروئید در دریافت بیش از حد ویتامین دی ، دریافت بیش از حد لبنیات)، تنگی های مزمن دستگاه ادراری ، بیماری های التهاب روده در تشکیل سنگ ها موثرند.
علایم:
بسته به اینکه سنگ ها در کدام قسمت از کلیه و مجاری ادراری باشند علایم متفاوتی وجود دارد.
-سنگ کلیه می تواند بدون علامت باشد تا زمانی که کلیه را از کار بیاندازد.
-اگر سنگ جریان ادرار را مسدود کند انسداد پیشرفت کرده و تحریک سنگ ممکن است منجر به عفونت کلیه یا مثانه شود که باعث تب ولرز و سوزش ادرار می شود.
-یکی از علایم مهم سنگ کلیه ” درد ” است .این درد معمولا شب ها شروع می شود. خنجری و حاد و شدید و غیرقابل تحمل است. درد با منشا سنگ کلیه به سمت ……. زنان و به سمت بیضه در مردان انتشار میابد.
-ممکن است خون در ادرار وجود داشته باشد.
-اگر درد ناگهانی تشدید یابد حالت تهوع و استفراغ رخ می دهد.
-علایم گوارشی مانند اسهال و ناراحتی و درد شکم ممکن است به وجود آید.
-غالبا بیمار تمایل به فع ادرار دارد . اما ادرار ناچیز دفع می شود.که معمولا حاوی خون است.(به دلیل خراشیدگی ناشی از سنگ)
*سنگ کلیه جزء اورژانس های پزشکی است و باید فورا به آن رسیدگی شود.
تشخیص:
1.آزمایش ادرار
2.آزمایش خون
3.عکس از کلیه و مثانه و مجاری ادراری
4.سونوگرافی
5.سابقه مصرف دارو
6.رژیم غذایی و سابقه قبلی سنگ کلیه
درمان:
در مورد سنگ هایی با قطر 0.5 تا 1 سانتی متر احتمال دفع خودبخود وجود دارد.
سنگ هایی با قطر بیش از 1 سانتی متر را پزشک اقدام به بیرون آوردن یا خرد کردن می کند.
-هدف سریع درمان درد است تا زمان برطرف کردن علت اصلی :داروهای ضد التهاب استروئیدی مانند بروفن و ژلوفن و …. در تسکین درد موثرند .گاهی از ضد درد های مخدر استفاده می شوند.
-حمام داغ یا بخاربه پهلوها نیز میتواند مفید باشد به جز در مواردی که بیمار دچار استفراغ بوده و یا اینکه نارسایی قلبی داشته باشدو یا دچار اختلالات و محدودیت مصرف مایعات دارد.
-مصرف مایعات را باید افزایش داد چرا که باعث فشار پشت سنگ و در نتیجه خروج آن می شود.و مصرف مایعات پایه و اساس درمان سنگ های کلیوی است. به جز در مواردی که منع مصرف وجود دارد.
-بیماران مبتلا به سنگ کلیه باید روزانه 8تا 10 لیوان آب مصرف کنند .
درمان تغذیه ای در سنگ های کلیه (اگزالات کلیه):
-مصرف کلسیم محدود شود. نظیر لبنیات، کلم بروکلی و…
-مصرف سدیم (نمک) محدود شود.زیرا که نمک باعث افزایش دفع کلسیم می شودو در نتیجه افزایش تشکیل سنگ کلیه می گردد.
-مصرف پروتئین زیاد محدود شود.مانند گوشت و مرغ و ماهی و میگو ….
-مصرف مواد دارای اگزالات محدود شود مانند:اسفناج ، توت فرنگی ، ریواس، شکلات ، چای ، بادام زمینی، سبوس گندم
در دوز بالاC-پرهیز از مصرف مکمل های ویتامین
Previous
Next
سنگ شکنی و مراقبت ها:
در صورت عدم دفع سنگ یا وجود سنگ های بزرگتر یکی از روش های رایج در این زمینه استفاده از روش های سنگ شکنی است.
-در روش سنگ شکنی امواج از روی پوست به کلیه و مجاری و سپس به سنگ می رسد.
-سنگ در اثر نیروی این امواج خرد شده و به قطعات ریزتر و قابل عبور از حالب تبدیل می شود.
خروج سنگ ها می تواند تا 6 هفته طول بکشد.
-به منظور کاهش خونریزی از مصرف آسپرین یا هرگونه داروی ضد انعقادی به مدت 7 تا 10 روز قبل و پس از فرایند سنگ شکنی خودداری شود.
-در این مدت ادرار را در ظرفی ریخته و سنگ های خروجی را جمع آوری و به آزمایشگاه فرستاده شود تا بر اساس جنس سنگ، پزشک رژیم غذایی را مشخص کند.
-عوارض احتمالی سنگ شکنی : عفونت، خونریزی و شنت ادرار است.
-در صورت بروز علایمی مانند سوزش ادرار ،تمایل شدید به دفع ادرار ،تکرر ادرار، تب، کاهش حجم ادرار، ادرار خونی، یا کدر شدن ادرار به پزشک اطلاع داده شود.
-حتما در این مدت بیمار پیاده روی داشته باشد.
-مصرف مایعات در این مدت را افزایش دهد.
-به محض احساس دفع ادرار، ادرار تخلیه نماید.
روش جراحی و مراقبت:
روش کمتر رایج از بین بردن سنگ ، جراحی است.که دراین روش شکاف کوچک بر روی پوست ایجاد شده و با لوله به محل سنگ رفته و به وسیله سنگ شکن خرد می شود. و با وسایل مخصوص بیرون کشیده می شود.
توصیه و مراقبت های قبل از عمل:
مانند سایر روش های جراحی های عمومی است.
(برای مطالعه مراقبت های قبل ازعمل جراحی کلیک کنید)
مراقبت های بعد از عمل:
-مراقبت از لوله و سوند: باید به تخت آویزان باشد و روی زمین قرار نگیرد.
رنگ ادرار آلبالویی است که نگران کننده نیست ولی اگر ادرار کاملا خونی باشد باید به پزشک اطلاع داده شود.
-برخی بیماران که لوله خارج کننده ترشحات از محل کلیه دارند.محل پانسمان از نظر ترشح و خونریزی مرتب چک شود.در صورت خیس بودن پانسمان تعویض شود.
-مصرف مایعات همچنان باید بالا باشد.
-در صورت بی هوشی عمومی ، بعد از 8 ساعت می توان کم راه رفت. ولی در ادامه از بی حرکتی ماندن طولانی اجتناب شود.
-کشت ادرار به صورت دوره ای انجام شود و در صورت عفونت سریعا درمان شود.
-رژِیم غذایی پزشک اجرا شود.
-از ورود ناگهانی به آب و هوای گرم خودداری شود.
-اجتناب از حمام رفتن 3 تا 6 روز بعد از عمل
-ممنوعیت ورزش و فعالیت های سنگین به مدت یک ماه
-ممنوعیت از فعالیت های جنسی به مدت یک ماه
هشدارها:
-درصورت بروز تب و لرز
-در صورت خروج ادرار و ترشحات از پهلو و خونریزی بیش از یک هفته ادامه یابد یا خونریزی شدید باشد حتما به پزشک مراجعه شود. (ادرار خونی تا یک هفته طبیعی است و با استراحت و عدم فعالیت برطرف می شود )
پیشگیری از عود سنگ کلیه:
-مصرف مایعات 8 تا 10 لیوان در شبانه روز.
-در هوای گرم مصرف مایعات افزوده شود.
-از بی حرکتی تا حد ممکن اجتناب شود.
-مصرف مواد حاوی کلسیم و اگزالات محدود شود. (نظیر:آلبالو ، آلو، تره فرنگی، اسفناج، جوانه گندم، سبزی جات سبز برگ دار، ریواس، لوبیاسبز،کرفس، چغندر، تربچه، شاهی، گندم، آجیل، تخمه آفتابگردان، سویا، سیب زمینی، بامیه، توت ساده ، توت فرنگی، شاهتوت، تمشک، لیمو، نارنگی، کشمش قرمز، زرشک،کاکائو، شکلات، چای پررنگ، فلفل سبز، دارچین، سس مایونز، بادام زمینی، کره بادام زمینی،گوجه فرنگی و سس گوجه فرنگی)
-مصرف قهوه ، بادمجان، پیازچه، محصولات سویا ، میگو و سیب زمینی باید به مقدار کم مصرف شود و نیاز نیست به طور کامل از رژیم غذایی حذف شود.
-بهتر است پروتئین مصرفی گیاهی باشد.
-مصرف کربوهیدرات ساده محدود شود.
-مصرف مواد حاوی پتاسیم افزایش یابد نظیر سبزیجات دارای برگ سبز ، موز، سیب زمینی و ….
-مصرف نمک و غذاهای حاوی نمک کاهش یابد.
-توصیه به مصرف مواد غذایی پرفیبر مانند سبزیجات و میوه جات تازه می شود.
-توصیه به انجام فعالیت ورزشی سبک و منظم می شود( اجتناب از ورزش های سنگین و خسته کننده)
منابع:
پرستاری داخلی جراحی برونر و سوداث
پرستاری داخلی جراحی بلک
اللهم العن الجبت و الطاغوت و بنتیهما
