دوران حاد بعد از سکته ایسکمیک یک تا سه روز به طول می انجامد.اما بررسی مداوم همه سیستم های بدن تا زمانی که بیمار نیازمند به مراقبت است برای او انجام می گیرد.

بیمار مبتلا به سکته مغزی در معرض عوارض جانبی متعددی است از جمله این عوارض به بدشکلی یا مشکلات عضلانی-اسکلتی، مشکلات بلع، اختلال در عملکرد روده یا مثانه، ناتوانی در امر مراقبت از خود و آسیب های پوستی است.

-برای جلوگیری از سفتی و خشکی مفاصل قرار دادن بدن در وضعیت درست و مناسب حائز اهمیت است.

-استفاده از آتل هنگام شب روی اندام سمت مبتلا می تواند از خمیدگی اندام ها جلوگیری کند.

-برای جلوگیری از نزدیک شدن شانه مبتلا به بدن در زمانی که بیمار بستری است، بالشی در ناحیه در ناحیه زیر بغل گذاشته شود. و دست به میزان بسیار کمی به سمت خارج چرخانده شود. این وضعیت کمک می کند تا بازو از قفسه فاصله بگیرد.
بالش دیگری در زیر بازو قرار داده می شود و بازو در وضعیت طبیعی خود قرار می گیرد.

-انگشتان باید به صورتی قرار بگیرند که به میزان بسیار کمی حالت خمیده داشته باشد(کف دست به شمت بالا باشد) که بهترین حالت عملکردی دست است.

-اگر اندام فوقانی مبتلا به فلج شل باشد، از آتل برای حمایت از مچ دست و کف دست و قرار دادن این اعضاء در وضعیت عملکردی مناسب آن ها استفاده می شود.

-اگر اندام فوقانی بیمار دچار حالت انقباض و سفتی است، باید از گذاشتن رول مخصوص خودداری شود. چون این مسئله سبب تحریک بیشتر حالت مشت شدگی انگشتان دست می شود. در این شرایط بهتر است از یک آتل در ناحیه پشت دست و مچ دست استفاده شود.

-وضعیت یا پوزیشن بیمار باید هر دو ساعت عوض شود.

-برای قرار دادن بیمار در وضعیت خوابیده به پهلو (خوابیدن به یکطرف) قبل از چرخاندن بیمار باید بالشی بین پاهای او قرار داده شود.

-به منظور بهبود وضعیت گردش خون و جلوگیری از ادم پایی که روی پای دیگر قرار گرفته نباید از ناحیه ران خمیدگی شدید پیدا کند.

-در صورت امکان بهتر است بیمار چندین بار در روز به مدت 15 تا 30 دقیقه در وضعیت خوابیده به شکم قرار داده شود.برای حمایت بیشتر، یک بالش کوچک در زیر ناحیه لگن بیمار قرار داده شود. به طوری که از ناف تا یکسوم فوقانی لگن را تحت حمایت قرار دهد.

-اندام های سمت مبتلا باید به شکل غیرفعال ورزش داده شوند. اندام های مبتلا چهار تا پنج مرتبه در روز در دامنه حرکتی خود، ورزش داده شوند.

-باید بیمار از نظر علایم آمبولی ریه، افزایش بارکاری قلب در طول دوران ورزش تحت کنترل قرار بگیرند که شامل علایم: کوتاه شدن نفس، درد جلو قلبی، کبود شدگی، افزایش تعداد ضربان قلب است.

-همیشه ورزش در دوره های کوتاه تر و با تناوب و تکرار بیشتر، همیشه به ورزش در دوران طولانی اما دفعات کمتر ارجحیت دارد.

-بیمار برای ورزش دادن و فواید آن تشویق شود.

-باید به بیمار آموزش داده شود که پای سالم خود را زیر پای مبتلا قرار دهد و در هنگام چرخیدن و ورزش اندام خود را حرکت دهد.

-لازم بیمار هرچه سریع تر برای خروج و همکاری فعال آماده شود.

-استفاده از یک میز مخصوص می تواند کمک کننده باشد.

-ممکن است صندلی چرخدار نیاز باشد، صندلی باید به حدی کوتاه باشد که بیمار می تواند با پای سالم خود آن را به سمت خود بکشد و به حدی باریک باشد که بیمار برای استفاده از آن در منزل مشکلی نداشته باشد

-زمانی که بیمار از صندلی چرخدار بلند استفاده می کند باید ترمز صندلی از هر دو طرف کاملا قفل شده باشد.

-دور های راه رفتن باید کوتاه و مکرر باشد، وقتی بیمار قدرت و اعتماد به نفس کافی را بدست آورد، می توان از چوب زیر بغل برای حمایت وی استفاده نمود.

-بسیاری از مشکلات شانه با استفاده از روش های درست و مناسب برای حرکت دادن بیمار و پوزیشن صحیح قابل پیشگیری هستند.

-وقتی که بیمار در وضعیت نشسته قرار می گیرد بهتر است بازو فلج روی میز قرار بگیرد یا به وسیله یک بالش حمایت شود.

-باید از انجام حرکات بسیار شدید و قوی در ناحیه بازو اجتناب شود.

-به بیمار آموزش داده شود که انگشتان خود را در یکدیگر فروبرده و کف دست ها را بهم بچسباند و استخوان کتف خود را به آرامی به سمت جلو بکشد و سپس دست های خود را به آرامی به بالای سر ببرد. این حرکت باید در طول روز چندین بار تکرار شود.

-هم چنین بیمار باید در فواصل منظم مچ دست مبتلا را خم کرده و همه مفاصل انگشتان دست فلج را حرکت دهد.

-بستن شانه و استفاده گرما و سرما و ماساژ بافت نرم نیز می تواند در کاهش درد موثر باشد.

-به محض اینکه بیمار توانایی نشستن را بدست آورد، برای فعالیت های مربوط به بهداشت فردی تشویق می شود. از جمله این فعالیت ها می توان شانه کردن موها، مسواک زدن و اصلاح صورت و خوردن غذا اشاره کرد.

-قدرت بلع بیمار در اولین فرصت (ترجیحا بین 4 تا 24 ساعت) و قبل از شروع هر نوع تغذیه از راه دهان صورت می گیرد.

-خوردن مقادیر کم غذا و برداشتن لقمه های کوچک یا شناسایی مواد غذایی که بلعیدن آن ها آسان تر است و بیمار آموزش می بیند.

-برای جلوگیری از آسپیراسیون بیمار باید در وضعیت کاملا نشسته و بیرون از تخت و روی یک صندلی قرار داده شود و از او خواسته شود که هنگام بلعیدن چانه خود را به سمت قفسه سینه حرکت دهد.

-زمانی که بیمار قادر به بلعیدن باشد، رژیم او تغییر داده می شود.

-اگر بیمار قادر به دریافت مواد غذایی از راه دهان نمی باشد، لوله تغذیه معده ای-روده ای برای رساندن مواد غذایی به بیمار استفاده می شود.

(جهت مطالعه مراقبت های سوند معده کلیک کنید.)

-بعد از سکته ممکن است بیمار به شکل موقت دچار بی اختیاری ادرار شود. در طول این دوران، سوند گذاری متناوب مثانه با روش استریل مورد استفاده قرار می گیرد.

(جهت مطالعه مراقبت های سوند مثانه کلیک کنید.)

-ممکن است بیماران برای کنترل روده ها دچار مشکل شوند که مهم ترین آن ها یبوست است. استفاده از رژیم غذایی پرفیبر و دریافت مایعات کافی (2-3 لیتر روزانه) و تعیین زمان مشخص برای دفع(معمولا بعد از صبحانه) می تواند به کنترل یبوست کمک کند.

(جهت مطالعه جداول رژیم غذایی کلیک کنید.)

-برای بیماران دارای مشکلات ارتباطی، استفاده از گفتار درمانی ممکن است ضرورت یابد.

(جهت مطالعه گفتار درمانی کلیک کنید.)

-پوست بافت های بدن مرتبا باید مورد بررسی قرار بگیرند و مخصوصا مناطق استخوانی و اندام های آویزان

-هنگام تغییر پوزیشن توجه شود که باعث کشیدگی پوست نشود.

-استفاده از تشک های مخصوص نیز می تواند کمک کننده باشد.

-پوست باید تمیز و خشک نگه داشته شود.

-ماساژ پوست در نواحی سالم (و نه در نواحی قرمز) و تغذیه مناسب و کافی از عوامل مهم حفظ تمامیت پوست هستند.

-اعضای خانواده نقش بسیار مهمی در فرآیند بهبودی دارند. بنابراین اعضای خانواده باید در جلسات مشاوره حضوری فعال داشته باشند.

-استفاده از صندلی حمام یا دوش های سیار برای بیمار بهتر است.

-لازم است دستگیره هایی در کنار وان و دستشویی برای بیمار وصل شود.

-افراد خانواده باید بدانند که بیمار ممکن است به سادگی خسته شود، تحریک پذیر باشد یا با کوچک ترین حادثه به شدت غمگین شود.

-افسردگی شکل شایع و جدی در بیماران بعد از سکته است.

منابع:
پرستاری داخلی و جراحی برونر و سوداث

اصول طب داخلی هاریسون

راهای خود مراقبتی (سکته مغزی)