ضربه مغزی:
مهمترین نکته در آسیب های سر این است که آیا مغز صدمه دیده یا خیر. حتی اگر به نظر برسد که آسیب وارده خفیف است، به دلیل ایجاد انسداد در مسیر جریان خون و کم شدن خونرسانی به بافت ها، ممکن است ضایعات مغزی ثانویه به وجود آید.
انواع آسیب های مغزی:
1.کوفتگی:
به معنای کبودی یا صدمه در منطقه خاص به علت فشار ناشی از افزایش و کاهش شتاب ناگهانی یا صدمه غیرنافذ است.
-کوبیده شدن بافت مغز به استخوان جمجمه باعث کوفتگی می شود.
-کوفتگی در هر قسمت از مغز می تواند اتفاق بیفتد اما بیشتر قسمت های قدامی و گیجگاهی را درگیر می کند.
-کوفتگی مغزی با ازدست دادن هوشیاری همراه با گیجی و حالت بهت مشخصی می شود.
-اوج اثر صدمه خونریزی و ادم بعد از 18 تا 36 ساعت مشخص می شود.
2.خونریزی داخل جمجمه ای:
علایم و نشانه های اصلی اغلب با تاخیر بروز می کند تا زمانی که خونریزی به اندازه کافی بزرگ شود که درمان شامل باز کردن جمجمه، خارج کردن لخته و کنترل خونریزی است.
3.تکان مغزی:
تکان مغزی بعد از بروز آسیب به سر سبب از بین رفتن موقتی عملکردهای عصبی بدون صدمه به ساختمان های مغزی می شود.
درمان:
بررسی و تشخیص اولیه ناحیه آسیب از طریق آزمایشات فیزیکی و عصبی اولیه صورت می گیرد.
CT اسکن و MRI اصلی ترین ابزارهای تشخیصی هستند.
(جهت مطالعه نحو انجام سی تی اسکن کلیک کنید.)
(جهت مطالعه نحو انجام MRI کلیک کنید.)
-هر بیماری که دچار آسیب به سر است با مشکوک به آسیب مهره های گردنی نیز اطلاق گردد؛ تا زمانی که خلاف آن ثابت گردد بیمار در صحنه حادثه بر روی یک تخت قرار داده و منتقل می شود به طوری که سرو گردن در راستای محور بدن قرار گرفته و در همان حالت ثابت می شود.
-به منظور تخلیه لخته های خون، برش و بالا آوردن تکه های شکسته شده و فرورفته جمجمه و نیز زدن بخیه به پوست صدمه دیده سر، انجام عمل جراحی لازم است.
-پیشگیری از تشنج، حفظ مایعات، حمایت تغذیه ای، درمان درد و اضطراب و رساندن اکسیژن کافی نیز در ادامه انجام خواهد شد.
-وقتی بیمار از آسیب شدید مغزی چنان در رنج باشد که امکان زنده ماندنش وجود نداشته باشد، اصطلاح مرگ مغزی مطرح می شود و فرد کاندید اهدا عضو می شود.
-آزمون های تکمیلی مانند جریان خون مغزی، نوارقلب، داپلر از مسیر جمجمه و آستانه تحریک شنوایی برای تایید مرگ مغزی صورت می گیرد.


اقدامات پرستاری برای بیماری که ضربه مغزی شده است:
-قراردادن بیمار بیهوش در وضعیتی که تخلیه ترشحات دهانی راحت تر صورت گیرد. زیر سر بیمار تا حدود 30 درجه بالا برده شود.
-به کار بردن روش های موثر ساکشن کردن که توسط پزشک مشخص می گردد.
-کنترل مرتب راه های هوایی
-همه عملکردهای اعضای بدن باید تحت نظر قرار بگیرند و ثبت شده و به اطلاع پزشک رسیده شود.
-علایم حیاتی به طور مرتب کنترل شود.
-عملکرد حرکتی باید مرتبا بررسی و به اطلاع پزشک رسانده شود.
-پاسخ به محرک ها بررسی شود.
-تغذیه وریدی یا لوله بینی-معده ای تا زمانی که بیمار بتواند از دهان تغذیه کند انجام شود.
-پانسمان ها و گچ ها از نظر سفت بودن بررسی شوند.
-برای حفظ بیمار و جلوگیری از آسیب به خود باید از پوشش مخصوص برای نرده های کنارتخت استفاده کرد.
-استفاده از دستکش برای جلوگیری از آسیب به خود و یا کشیدن لوله ها توسط بیمار می تواند مفید باشد.
-از مهار فیزیکی بیمار اجتناب شود. چرا که مقاومت در برابر این مهارها باعث بالا رفتن فشارداخل جمجمه می شود.
-جهت کنترل بی قراری از مخدرها استفاده نشود.

-محرک ها محیطی را با کنترل صدای محیطی، محدود کردن ملاقاتی ها، آرام صحبت کردن و آگاه کردن بیمار از موقعیت خود می توان به حداقل رساند.
-در اتاق بیمار نور کافی فراهم باشد تا از توهمات بینایی جلوگیری شود.
-پوست بیمار با لوسیون نرم کننده و روغن یا محلول امولسیون برای پیشگیری از تحریک ناشی از تماس با ملحفه ها چرب شود.
-اگر بیمار دچار بی اختیاری ادرار باشد، برای وی سوند گذاری انجام می شود.
-کنترل حرارت بدن بیمار هر 2 تا 4 ساعت (تب نشان دهنده صدمه یا تحریک مغزی است.)
-در هنگام استفاده از وسایل خنک کننده باید احتیاط کرد تا احساس لرز به بیمار دست ندهد چرا که سبب افزایش فشار داخل جمجمه می شود.
-بررسی پوست هر 8 ساعت یکبار انجام می شود.
-تغییر پوزیشن بیمار هر دو ساعت یکبار انجام شود
-کمک به بیمار برای خارج شدن از تخت و نشستن روی صندلی سه بار در روز
-استفاده از مشاوره و فعالیت های توان بخشی شناختی برای اختلالات شناختی مثل اختلال در برقراری ارتباط، فکر کردن،خواندن و نوشتن و ….
-افزایش آگاهی افراد خانواده درباره کما، توان بخشی و اختلالات رفتاری و….
منبع:
پرستاری داخلی و جراحی برونر و سودارث
اللهم العن الجبت و الطاغوت و بنیتهما