قطع عضو (آمپوتاسیون):
به جدا کردن یکی از اندام های بدن گفته می شود.
قطع عضو اندام تحتانی معمولا به علت بیماری های عروقی مانند دیابت ، له شدگی ، سوختگی حرارتی و الکتریکی ، یخ زدگی ، ناهنجاری های مادرزادی اندام و تومور استخوان انجام می شود.
-قطع عضو اندام تحتانی بدلیل دیابت شیرین بیشترین موارد را دارد.(82 درصد)
-قطع عضو اندام فوقانی کمتر از اندام تحتانی روی می دهد و اغلب به دلیل آسیب یا تومور بدخیم انجام می شود.
-68 درصد تمام قطع عضوهای اندام فوقانی بدلیل آسیب است و مردان در خطر بالاتری نسبت به زنان قرار دارند.
-قطع عضو (آمپوتاسیون) را می توان نوعی جراحی ترمیمی در نظر گرفت.
-این عمل برای تسکین درد و رفع علایم ، بهبودی عملکرد اندام ، نجات جان بیمار یا بهبود کیفیت زندگی او انجام می شود.
سطح قطع عضو(سطح آمپوتاسیون):
آمپوتاسیون در پایین ترین سطحی که امکان بهبود و ترمیم موفقیت آمیز وجود دارد انجام می گیرد.
محل آمپوتاسیون با توجه به دو عامل ایجاد می شود:
1.جریان خون عضو
2.عملکرد مفید عضو
هدف از جراحی حفظ حداکثر طول ممکن برای عضو مصدوم ، به خصوص حفظ مفاصل زانو و آرنج به صورت مطلوب است.
-قطع عضو در هر سطحی که صورت بگیرد پروتز مناسب برای آن وجود دارد.
-قطع انگشتان پا و بخش هایی از پا ، تغییرات مختصری را در طرز راه رفتن و تعادل بیمار ایجاد می کنند.
-بیشتر بیماران پس از قطع عضو در سطح مفصل ران، مجبورند برای جابجایی از صندلی چرخدار استفاده کنند.
-برای دستیابی به حداکثر عملکرد اندام ، باید هرچه سریعتر پروتز مناسب اندام تهیه شود
عوارض:
عوارضی که ممکن است به دنبال آمپوتاسیون (قطع عضو) دیده شوند عبارتند از: خونریزی ، عفونت ، گسیختگی پوست ، درد اندام به علت قطع اعصاب محیطی .



اقدامات درمانی:
هدف از این مراقبت ها ترمیم زخم های ناشی از قطع عضو است تا یک باقی مانده اندام غیرحساس و پوستی سالم برای استفاده از پروتز فراهم شود.
ازروش پانسمان گچی سخت معمولا برای اعمال فشار یکنواخت ،حمایت از بافت نرم ، تسکین درد و پیشگیری از جمع شدگی اندام باقی مانده استفاده می شود.
-قالب گچی بعد از 10 تا 14 روز تعویض می شود.
-در صورت ایجاد تب ، درد شدید و شل شدن قالب لازم است قلب گچی عوض شود.
-در مراحل اولیه ممکن است اعمال وزن روی اندام باقی مانده و پروتز ، درد و ناراحتی مختصری ایجاد کند.

نوتوانی :
گروه نوتوانی شامل افراد متعددی می باشند (بیمار، پزشک ، پرستار ، مددکار اجتماعی ، روان شناس ، کارشناس پروتز و متخصص توان بخشی حرفه ای ) که به بیمار کمک می کند که به بالاترین سطح فعالیت ممکن دست یابد و در فعالیت روزمره نیز شرکت کند.
-به علت اینکه قطع عضو به علت آسیب دیدگی انجام می شود لارم است که از نظر روان شناختی از بیمار حمایت شود تا بتواند تغییرات ناگهانی در تصویر بدن را بپذیرد و خود را با تنش ناشی از بستری شدن ، برنامه های نوتوانی طولانی مدت و اصلاح شیوه زندگی تطبیق دهد.
– این بیماران برای غلبه بر احساس خود درباره از دست دادن دایمی اندام و تغییر در تصویر بدن ، به وقت نیاز دارند. واکنش های این بیماران غیرقابل پیش بینی است و ممکن است به صورت خشم ، ناامیدی و وابستگی تظاهر یابد.
-آشنایی بیمار با ظرفیت ها و اختیاراتی که پروتز های متنوع موجود فراهم می کنند. این احساس را برای بیمار ایجاد می کند که می تواند بر معلولیت خود غلبه کند.
مراقبت های قبل از عمل جراحی:
1.در صورت عفونت در محل قطع عضو بیمار ممکن است تب و ترشحات چرکی داشته باشد که برای انتخاب آنتی بیوتیک مناسب ، از محل عضو و نمونه کشت انجام می شود.
2.برای التیام زخم بعد از عمل جراحی، مصرف رژیم غذایی متعادل و دارای ویتامین و پروتئین کافی اهمیت اساسی دارد که قبل از عمل به بیمار آموزش داده می شود.
3.بیماری های زمینه ای مزمن و داروهای مصرفی باید به اطلاع پزشک رسانده شود.
4.حمایت روحی-روانی بیمار از جمله عکس العمل او نسبت به قطع عضو بررسی شده و به خانواده بیمار آموزش های لازم جهت حمایت کافی از بیمار خود باید داده شود.
5.(جهت مطالعه اقدامات عمومی قبل از عمل کلیک کنید)
مراقبت های بعد از عمل جراحی:
1.ابتدا عضو را 24 ساعت بالاتر از سطح بدن نگه میدارند.
2.انتهای عضو قطع شده (باقی مانده اندام ) نباید روی بالشت قرار بگیرد.
3.پانسمان یا بانداژ الاستیک بر روی باقیمانده اندام بعد از عمل جراحی قرار می گیرد تا 2 تا 3 ماه که ادم و تورم عضو برطرف شود.
4.درد محل جراحی با مسکن های مخدر یا روش های غیر دارویی کنترل می شود. اما گاهی درد شدید در اثر اعمال فشار بر روی برجستگی های استخوان ایجاد می شود.گاهی انقباض عضلات نیز به ناراحتی بیمار اضافه می شود و تغییر وضعیت بیمار و قرار دادن کیسه های شن کوچک بر روی باقیمانده اندام باعث می شود که بیمار احساس راحتی بیشتری کند.
5.درد خیالی را ممکن است بعضی بیماران بلافاصله بعد از عمل جراحی داشته باشند. توان بخشی ویژه و سریع ، درمان کاهش حس و ماساژ درمانی می تواند از ملاحظات موثر در درد خیالی باشد. همچنین ضد دردها یا ضدافسردگی ها درد خیالی را تسکین می دهد.
6.باقیمانده اندام باید با آرامی جابجا و دستگیری شود.
7.در قطع عضو تصویر ذهنی بدن بیمار تغییر میکند.بیمار تشویق می شود که باقی مانده اندام را نگاه کند و آن را لمس کند.به بیمار باید کمک شود تا به استقلال قبلی خود در انجام کارها دست یابد.
8.حمایت های خانواده و دوستان به پذیرش مسئله نقص عضو بیمار کمک می کند.
9.خانواده باید بیمار را تشویق کنند که به طور فعالانه در فعالیت های مراقبت از خود شرکت کند. بیمار به منظور انجام این وظایف به وقت احتیاج دارد و نباید عجله کند.
10.بیمار ممکن است هنگام غذا خوردن، استحمام و لباس پوشیدن و اجابت مزج و… با مشکلاتی روبرو شود. فقط در صورت لزوم به بیمار کمک شود.
11.برای پیشگیری از جمع شدگی و تغییر شکل باقیمانده اندام لازم است بعد از عمل جراحی ، هرچه زودتر ورزش های دامنه حرکتی آغاز شود.
12.برای سفت شدن عضو باقیمانده ابتدا رو بالش نرم و سپس روی بالش سفت تر و در نهایت روی سطح سخت فشار داده شود.
13.از پوشاندن باقیمانده عضو به صورت سفت و محکم خودداری شود.
14.(جهت مطالعه اقدامات عمومی بعد از عمل کلیک کنید)
هشدار:
در صورت بروز تب ، لرز، قرمزی ، تورم اطراف زخم بریده شده خروج ترشحات یا بوی بد ناحیه زخم یا پانسمان به پزشک مراجعه شود.
منابع:
-پرستاری داخلی و جراحی برونر وسودارث
-پرستاری داخلی و جراحی بلک
اللهم العن الجبتو الطاغوت و بنتیهما