کبدچرب:
یکی از فعالیت های مهم کبد، ذخیره سازی و سوخت وساز چربی ها در بدن است.
کبد طبیعی حاوی حدود 5 گرم چربی خالص در 100 گرم وزن خود است .
هرگاه مقدار چربی در کبد بیش از 5 درصد وزن آن افزایش یابد به این حالت کبد چرب گفته می شود.
علت:
کبد نقش مهمی در سوخت و ساز و شکستن چربی ها دارد.در صورت اختلال در آن چربی در کبد رسوب می کند و موجب کبد چرب می شود.
عوامل خطر:
-مصرف الکل
-چاقی
-دیابت(جهت مطالعه دیابت کلیک کنید)
-بالا بودن چربی های خون (جهت مطالعه چربی خون کلیک کنید)
-عمل جراحی روده
-کاش سریع وزن
-سوء جذب پروتئین و کالری
-تغذیه کامل وریدی
-بیماری های التهابی کبد مثل هپاتیت (جهت مطالعه هپاتیت کلیک کنید)
-کبد چرب (جهت مطالعه کبد چرب کلیک کنید)
-مسمومیت با مواد سمی مثل تترا کلرید کربن
-مصرف برخی داروها مثل تتراسایکلین ،اسید والپروییک و آمیودارون
-ترکیبات کورتون دار
-مصرف مایعات بین غذا
-استرس درونی و نهفته
-مصرف خودسرانه داروهای تقویت جنسی
-مصرف غذاهای فست فودی
چاقی و کبدچرب:
60 تا 100 درصد افراد مبتلا به کبد چرب چاق بوده اند.عواملی چون عدم تحرک جسمانی ، توسعه تکنولوژی ، زندگی ماشینی ، شهرگرایی، تن آسایی، رفاه مادی، مصرف بی رویه مواد غذایی چرب عواملی می باشند که موجب شده اند تا شیوع چاقی روز به روز بیشتر شود.
-باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهم چاقی است ولی تنها علت نیست. بلکه عوامل دیگری نظیر تاثیرات محیطی ،فرهنگی و ژنتیکی در بروز چاقی دخالت دارند.
-چاقی تنه ای( شکم برجسته) حتی در افرادی که وزن طبیعی دارند و اندام های آنها چاق نمی باشد، با خطر جدی ابتلا به کبد چرب همراه است.
-باید توجه داشت که برخی روش های سریع کاهش وزن مثل جراحی و یا رژیم های بسیار سخت می تواند سبب تشدید کبد چرب و بیماری کبد شود.
دیابت قندی و کبد چرب :
یکی از مهم ترین علل بروز کبد چرب ، بیماری دیابت یا افزایش غیرطبیعی قند خون می باشد.
دیابت با طیف وسیعی از عوارض همراه است که اگر به خوبی کنترل نشود، عوارض متعددی برای بیمار در ارگان های مختلف مثل قلب ، کبد، کلیه و چشم ها و مغز ایجاد می کند.
یکی از این عوارض کبد چرب است. کبد چرب در دیابت نوع یک شایع نیست ولی در نیمی از مبتلایان به دیابت قندی نوع 2 دیده می شود.
بیماران مبتلا به دیابت اغلب دچار چاقی می باشندو با گرفتن رژیم غذایی ، کنترل تغذیه و مصرف داروهای ضد دیابت خوراکی می توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
بیماری دیابت در حال حاضر قابل درمان نیست ولی قابل کنترل است.
با کنترل این بیماری از بروز عوارض آن (یکی از عارضه ها کبد چرب است) جلوگیری به عمل می آید.
چند اصل مهم در بیماران دیابتی برای پیشگیری از کبد چرب:
1.حفظ وزن بدن در محدوده طبیعی و با توجه به قد و سن و در صورت لزوم کاهش وزن بدن بخصوص در بالغین مبتلا به دیابت که وزن اضافی از علل مهم ابتلا به دیابت در آن ها است.
2.مصرف حبوبات و میوه ها افزایش یابد.
3.گوشت بدون چربی، فرآروده های لبنی کم چرب یا رژیمی درحد اعتدال مصرف شود.
4.مصرف قند و شکر به حداقل کاهش یابد و پرهیز از مصرف الکل



علایم و تشخیص:
علایم:
در اکثر موارد در بیماری کبد چرب معمولا علامت خاصی وجود ندارد و به دنبال انجام آزمایش های دوره ای ، اختلال در آنزیم های کبدی مشخص می شود.و یا اینکه در زمان سونوگرافی شکم برای علل دیگر، وجود کبد چرب تشخیص داده می شود.
-در برخی موارد علائمی نظیر خستگی، احساس ناراحتی و درد مختصر در قسمت فوقانی و راست شکم (محل کبد) دیده می شود.در موارد شدید علایمی مثل درد شکم ، تهوع و استفراغ، بزرگی کبد و زردی عارض می شود.
-در صورت پیشرفت بیماری به سمت سیروز کبدی ،بزرگی طحال ، تجمع آب در شکم و اندام ها و تغییرات پست دیده می شود.
-از آنجا که سیر این بیماری مزمن است، شاید سالها طول بکشد تا منجر به ایجاد سیروز کبدی و در نهایت نارسایی کبد گردد.
-بیماری کبد در طی 4 مرحله از حالت خفیف ساده تا حالت شدید (اصطلاحا گرید 1 تا 4) پیشرفت می کند.
تشخیص:
اکثر موارد دارای علامت نیست. گاهی فرد از درد شکم در ناحیه کبد احساس درد و پری می نماید. و گاهی به دنبال بررسی های اتفاقی آزمایشی کشف می شود.
در بررسی های معمولی آنزیم های کبدی افزایش میابند و در صورت شک به این اختلال ، اقدام های بعدی برای کشف علل زمینه ای و بررسی سایر علل بیماری کبدی ضروری است. آزمایش های لازم قند و چربی های خون و همچنین برای ویروس های هپاتیتی ضروری است. با مطالعه تصویربرداری مانند: سونوگرافی ، تجمع چربی در کبد نشان داده می شود.
-گاهی برای اثبات تشخیص، نمونه برداری از کبد و مطالعه میکروسکوپی بر روی آن لازم است.
آیا کبد چرب بیماری خطرناکی است؟
در اکثر موارد این بیماری خطرناک نیست، ولی این بیماری مثل سایر بیماری های کبدی در صورت عدم درمان به موقع و در دراز مدت پیشرفت کرده و رسوب مقادیر زیادی چربی در کبد به ایجاد فیبروز یا سفتی کبد منجر شده و در آخر سیروز کبدی ایجاد می شود

درمان:
رفع علل ایجاد کننده کبد چرب می تواند در اصلاح کبد چرب موثر باشد.
-باکاهش وزن (در افراد چاق) و تغییر در شیوه زندگی (افزایش فعالیت جسمانی، پیاده روی و…) ،اصلاح رژیم غذایی ، کنترل دقیق قند خون با کمک پزشک می توان در جهت درمان این بیماری نتیجه مطلوبی به دست آورد.
-کاهش وزن باید به صورت تدریجی و متعادل صورت بگیرد(کاهش 0.5 تا 1 کیلوگرم در هفته)
-محرومیت غذایی جهت کاهش وزن توصیه نمی شود و مصرف مواد پروتئین و مواد مغزی اساسی حذف نشده و به مقدار کافی مصرف شوند.
-وزن ایده آل با تمرینات ورزشی ، همراه با یک رژیم غذایی مناسب و صحیح به دست می آید.
-ورزش هرچند به میزان اندک، ولی مداوم و روزانه در طول یک سال موجب کاهش وزن قابل توجهی در افراد چاق می شود.
-فعالیت ورزشی باید منظم و به صورت 30 تا 45 دقیقه روزانه یا حداقل 3 تا 4 بار در هفته همراه با افزایش ضربان قلب باشد.
-زمان مناسب ورزش صبح پس از برخواستن از خواب و قبل از صرف صبحانه است.
-پرهیز از ورزشی که باعث خستگی می شود.
رژیم غذایی در کبد چرب:
یک رژیم غذایی مناسب برای بیماری کبد چرب چندان متفاوت از یک رژیم غذایی سالم برای یک فرد عادی نیست و راه حل کلیدی عبارت است از: کاهش محتوای چربی و اجتناب از مصرف کربوهیدرات ها
-مصرف زیاد پروتئین ها ممکن است به کبد استرس و فشار اضافه را تحمیل کند. پروتئین می بایست از مصرف غذاهایی نظیر: غذاهای دریایی ، گوشت عاری از چربی، حبوبات و منابع گیاهی تامین گردد.
-مصرف گوشت مرغ و ماهی بر مصرف گوشت قرمز ارجحیت دارد.
-قبل از طبخ و مصرف، چربی های اضافی گوشت از آن جدا شود.
-رژیم غذایی باید غنی از میوه و سبزیجات باشد. سبزیجات برگ دار، و میوه جاتی که حاوی اسیدفولیک هستند برای سلامت کبد مفید و اهمیت دارند.
-رژیم غذایی باید غنی از فیبر باشد. غلات کامل، برنج قهوه ای، نان سبوس دار و ….. منابع خوب کربوهیدرات پرفیبر هستند.
-باید از مصرف شیرینی جات و شکلات و شکر و نان های تهیه شده از آرد ساده و بدون سبوس اجتناب کرد.
*مواد غذایی مفید برای کبد به 2 گروه عمده تقسیم می شوند:
1.مواد غذایی که سم زدایی و تصفیه کبد را افزایش می دهند. مانند: سیرو پیاز، انواع کلم، چغندر، سیب
2.مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان که طی فرایند سم زدایی از کبد محافظت می کند. مانند: آلو، کشمش، زغال اخته، شاتوت ، توت فرنگی، تمشک ،پرتقال، گریپ فروت سرخ، طالبی ،سیب، گلابی و کاسنی، چای سبز، خارمریم، زنجبیل، سویا، آبمیوه طبیعی، زردچوبه
-مصرف وعده های غذایی به طور منظم باشد. به طوری که هیچ وعده غذایی اصلی حذف نشود و وعده های غذایی در ساعات مشخص مصرف شود.3 وعده اصلی و 3 میان وعده در بین وعده های اصلی مصرف شود.
-غذا آرام خورده شود به طوریکه هر وعده غذایی 20 دقیقه طول بکشد.
-لقمه ها زیاد(حداقل 20 بار) جویده شود.و قاشق و چنگال بین دو لقمه گذاشته شود.
-موقع غذا خوردن از تماشای تلویزیون اجتناب شود و به غذای دریافتی توجه شود.
-لقمه های غذا کوچک گرفته و در ظروف کوچک غذا خورده شود.
-همراه غذا مایعات مصرف نشود.
-روزانه حداقل 8 لیوان آب نوشیده شود.
-از روغن مایع جهت طبخ غذا استفاده شود.
-از غذاهای پرچرب و سرخ شده پرهیز شود.
-شیر و لبنیات کم چرب استفاده شود.
-در طول روز از تمامی گروه های غذایی مصرف شود و تنوع در این خصوص رعایت شود.
-از مصرف غذاهای آماده رستورانی پرهیز شود.
-مصرف میوه و سبزیجات را زیاد کرده و در زمان گرسنگی سعی شود به جای مصرف غذاهای پرکالری و چرب ، معده با این مواد پر شود.
-حتما قبل از خوردن نهار و شام ، ابتدا سبزی یا سالاد مصرف شود.
-مصرف مغزهای خوراکی نظیر بادام ، فندق خام، تخم کتان به مقدار مناسب توجه شود.
-پرهیز از استعمال دخانیات
-پرهیز از مصرف جگر، مغز، قلوه و کله پاچه.
درمان دارویی کبد چرب:
داروهای مورد استفاده در کبد چرب به 2 دسته عمده تقسیم می شوند:
1.داروهایی که سبب کاهش عوامل خطر مانند: بالا بودن چربی خون و قندخون می شوند.
مثل:متفورمین و آترواستاتین و ….
2.داروهایی که تاثیر محافظتی بر کبد دارند. مثل: سیلیمارین و مکمل های غذایی و….
درمان جراحی کبد چرب:
اگر میزان چاقی از یک حدی بالاتر رود به ناگریز درمان های تهاجمی تر مثل جراحی اقدام می شود.
بیش از 40 داشته باشند و قبلا به دیابت قندی BMIافرادی که به چاقی مفرط مبتلا باشند یا
مبتلا بوده و رژیم غذایی و ورزش روی آن ها موثر نبوده کاندید اقدامات جراحی جهت کاهش وزن هستند.
روش های جراحی:
حلقه گذاری دور معده ، چین زدن معده، برداشتن قسمتی از معده و ….
منابع:
پرستاری داخلی جراحی برونر و سوداث
پرستاری داخلی جراحی بلک
راهنمای جامع کبد چرب
هیچ رازی برای موفقیت وجود ندارد. این نتیجه آمادگی ، کار سخت و یادگیری از شکست است.
اللهم العن الجبت و الطاغوت و بنتیهما