سرطان ریه:
ریه ها دو اندام بزرگ در قفسه سینه هستند. این اندام ها بخشی از دستگاه تنفسی است. که اکسیژن لازم را به بدن می رسانند و کربن دی اکسید بدن را دفع می کنند.
سرطان از سلولها که عوامل سازنده بافت ها هستند شروع می شود.معمولا سلول های سالم رشد می کنند و تقسیم می شوند تا سلول های جدید مورد نیاز بدن را تولید کنند.هنگامی که سلول های عادی پیر می شوند یا آسیب می بینند، میمیرند و سلول های جدید جای آن ها را می گیرد.
گاهی این روند بدرستی انجام نمی شود.سلول های جدید هنگامی به وجود می آید که بدن به آن ها نیازی ندارد و سلول های آسیب دیده و پیرشده نیز از بین نمی روند.
تجمع سلول های اضافی معمولا باعث تشکیل توده ای از بافت می شود که تومور نامیده می شود.
سلول های تومور، خوش خیم یا بدخیم (سرطانی) هستند.
تومورهای سرطان ریه می توانند موجب مرگ شوند . شاید پس از خارج کردن مجددا در بدن رشد نمایند. می توانند به بافت ها و اندام های مجاورشان حمله کنند و قابلیت انتشار به بخش های دیگر بدن را دارند.
سرطان ریه اصلی ترین سرطان کشنده در بین زنان و مردان است.
عوامل خطر و علت:
شایع ترین علت سرطان ریه، استنشاق عوامل سرطان زاست. که متداول ترین آن ها دود سیگار است.مواد مضر موجود در دخانیات به سلول های ریه آسیب وارد می کند. به همین دلیل مصرف سیگار،پیپ و قلیان معمولا منجر به ابتلا به سرطان ریه می شود.
تنفس در محیطی که افراد دخانیات مصرف می کنند می تواند باعث بروز سرطان ریه در افراد غیرسیگاری شود.
-هرچه فرد بیشتر در معرض دود باشد، خطر ابتلا به سرطان ریه افزایش می بابد.
-از دیگر مواد سرطان زا، گاز رادون است. رادون گاز رادیواکتیو بی بو، بی مزه و بی رنگ است. این گاز در سنگ ها و خاک ها تشکیل می شود.
-افرادی که در معادن کار می کنند معمولا در معرض گاز رادون هستند.
-رادون به سلول های ریه صدمه وارد می کند و احتمال اینکه این افراد به سرطان ریه مبتلا شوند بسیار زیاد است.
سایر عوامل خطرساز: پنبه نسوز (پنبه کوهی-آذبست) و مواد دیگر، افرادی که در مشاغل خاصی مثل کار در صنایع شیمیایی ، ساخت و ساز مشغول به کار هستند، در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند.سرکار داشتن به پنبه نسوز، آرسنیک، کروم، نیکل، دوده، قطران و مواد دیگر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهد.
آلودگی هوا: آلودگی هوا، خطر ابتلا به سرطان ریه را اندکی افزایش می دهد. تاثیرات منفی آلودگی هوا، برسلامتی اشخاص در افراد سیگاری بیشتر است.
سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان ریه: خطر ابتلای افرادی که پدر و مادر، برادر یا خواهر به سرطان ریه مبتلا شده است افزایش خواهد یافت.
سابقه شخصی سرطان ریه: افرادی که به سرطان ریه مبتلا بوده اند، بیشتر در معرض خطر به وجود آمدن تومور ثانویه هستند.
جنس مذکر و سن بالای 65 سال بیشتر در معرض خطر است.
ابتلا به بعضی از بیماری های خاص ریه( بیماری سل یا التهاب ریه) برای مدت طولانی و کمبود های تغذیه ریسک ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهد.
Previous
Next
مرحله بندی:
برای مرحله بندی و درمان، اکثر سرطان های ریه در یکی از این دو گروه جای می گیرند:
1.سرطان ریه با سلول های کوچک با 15-10% موارد.
2.سرطان ریه با سلول های غیرکوچک با 90-85% موارد
-برای انجام بهترین برنامه ریزی جهت درمان، پزشک باید از نوع سرطان ریه مطلع باشد.
-علاوه بر طبقه بندی بر اساس نوع سلول های سرطان های ریه مرحله بندی شده هستند: این مرحله بندی براساس اندازه تومور، محل قرارگیری، درگیری غدد لنفاوی و انتشار تومور برمی گردد.
که بر این اساس، سرطان ریه با سلول های غیرکوچک چهار مرحله دارد:
مرحله یک: زودرس ترین مرحله است و بیشترین میزان درمان قطعی را دارد. تومور در بافت های عادی احاطه شده است و به مجاری حمله نکرده است.
مرحله دو: سرطان در غدد لنفاوی مجاور مشاهده نشده است. ولی تومور به قفسه سینه ، عضلات اطراف، پرده جنب،نایژه اصلی یا بافت احاطه کننده قلب حمله کرده است.
مرحله سه: اندازه تومور متغیر است و سلول های سرطانی در گردن یا قفسه سینه همان طرف یا طرف مقابل مشاهده می شوند.
مرحله چهار: توده های بدخیم در دو ریه مشاهده می شود و با سلول های سرطانی در بخش های دیگر بدن نظیر مغز، غدد فوق کلیه، کبد و استخوان رسوخ کرده است.
بدن ما برای بازسازی و ترمیم طراحی شده است
علایم:
سرطان ریه در مراحل اولیه هیچ علامتی از خود نشان نمی دهد. ولی با بزرگ شدن سرطان نشانه هایی بروز می کند که رایج ترین آن ها عبارتند از:
-سرفه ای که بدتر می شود یا متوقف نمی شود.
-مشکلات تنفسی نظیر تنگی نفس
-درد دائمی در قفسه سینه
-خون بالا آوردن هنگام سرفه
-گرفتگی صدا
-عفونت ریه مزمن
-احساس خستگی
-کاهش وزن بدون دلیل مشخص
غربالگری:
در حال حاضر هیچ آزمایش غربالگری به طور عام برای سرطان ریه وجود ندارد.
روش های متعدد تشخیص سرطان ریه به عنوان آزمایش های غربالگری بررسی می شوند.
می توان در مورد عوامل خطرزا، فواید و مضرات اجتماعی انجام غربالگری سرطان ریه با پزشک مشورت کرد.
تشخیص:
معاینات فیزیکی: مانند صداهای تنفسی، لمس کردن غدد لنفاوی، تورم کبد.
-رادیوگرافی قفسه سینه
-CT اسکن قفسه سینه
-بررسی خلط
-نمونه برداری از ریه توسط برونکوسکوپی یا توراکوسکوپی و…..
-سایر روش ها برای بررسی گسترش سرطان به سایر اندام ها مانند اسکن استخوان، اسکن شکم، سونوگرافی کبد، بررسی سیستم عصبی و…..
درمان:
هدف از درمان تا حد امکان بهبود بیمار است. درمان به نوع سلول، مرحله بیماری، وضعیت فیزیولوژیکی بیمار بستگی دارد.
به صورت کلی درمان می تواند شامل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی به صورت جداگانه یا ترکیبی از این ها باشد.
پرتو درمانی:
در پرتو درمانی که به آن رادیوتراپی هم می گویند از اشعه هایی با انرژی زیاد برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شود. درصد کمی از بیماران مبتلا به سرطان ریه را درمان می کند.
برای کنترل سرطان هایی که نمی توانند جراحی شوند اما به پرتودرمانی پاسخ می دهند مفید است.
پرتودرمانی برای کوچک کردن اندازه تومور، تبدیل تومور غیرقابل جراحی به قابل جراحی، کاهش فشار تومور به ساختارهای حیاتی مورد استفاده قرار می گیرد.
پرتودرمانی به تخفیف سرفه، قفسه سینه، تنگی نفس و دردهای استخوانی و کبد کمک می کند.
(برای مطالعه مراقبت های پرتودرمانی کلیک کنید)
شیمی درمانی:
در شیمی درمانی از داروهای ضدسرطان برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شود.
داروها وارد جریان خون می شوند و به سلول های سرطانی سراسر بدن تاثیر می گذارند.
شیمی درمانی به صورت دوره ای انجام می گیرد.پس از هر دوره شیمی درمانی ، یک دوره استراحت در نظر می گیرند.
شیمی درمانی در کل باعث تسکین می شود که این مسئله خصوصا در مورد درد اهمیت می یابد.
(برای مطالعه مراقبت های شیمی درمانی کلیک کنید)
جراحی:
برداشتن تومور از طریق جراحی، روش درمانی ارجح برای بیمارانی است که مبتلا به تومورهای سلول های کوچک و بدون گسترش بوده و دارای عملکرد کافی قلبی-ریوی می باشند.
-میزان درمان به وسیله جراحی به نوع مرحله سرطان بستگی دارد.
-ممکن است از چند نوع روش برداشتن استفاده شودومتداول ترین روش جراحی برای تومورهای کوچک و ظاهرا قابل علاج، برداشتن یک لوب ریه است.
در برخی موارد ممکن است یک ریه به صورت کامل برداشته شود.
مراقبت های قبل از عمل جراحی:
(برای مطالعه مراقبت های قبل از عمل جراحی کلیک کنید)
مراقبت های بعد از عمل جراحی:
-پس از جراحی ریه، هوا و مایعات در قفسه سینه جمع می شوند و با استفاده از لوله در قفسه سینه مایعات تخلیه می شوند.
-پرستار تمرینات تنفسی و سرفه کردن را به بیمار آموزش می دهد.
-زمان بهبودی هرکس پس از جراحی متفاوت است. شاید لازم باشد بیمار بیشتر از یک هفته در بیمارستان بماند.
-گاهی چندین هفته باید بستری شود تا مجددا بیمار به فعالیت های عادی خود بازگردد.
-برای کنترل درد ، ضد درد توسط پزشک تجویز می شود.
(برای مطالعه سایر اقدامات عمومی بعد از جراحی کلیک کنید)
اقدامات پرستاری:
-بیمار و خانواده باید در مورد عوارض احتمالی و مراقبت های روش های درمانی آگاهی داشته باشند.
-حمایت روانی-روحی خانواده بسیار مهم و ضروری است.
-پاک کردن راه هوایی از ترشحات بسیار مهم است.
-بازنگه داشتن راه های هوایی از طریق تمرینات تنفسی عمیق، فیزیوتراپی قفسه سینه، سرفه مستقیم، ساکشن و…. حاصل می شود.
-دریافت کالری کافی، تغذیه مناسب موجب ایجاد احساس بهتر و انرژی بیشتر می شود.
-فراگیری راه های کاهش خستگی
-فراگیری راه های مقابله با غم و اضطراب و مانند صحبت کردن با دیگران، به دست آوردن اطلاعات پیرامون بیماری و….
-پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان بسیار مهم است و از طرفی موجب اطمینان بیمار می شود.
-ترک سیگار
هیچ رازی برای موفقیت وجود ندارد. این نتیجه آمادگی ، کار سخت و یادگیری از شکست است.
منابع:
آنچه درمورد سرطان باید بدانیم (موسسه تحقیقات،درمان و آموزش سرطان)
به تصحیح دکتر احسان سلطانی فلوشیپ جراحی کانسر.
